Dünyada, geleneksel olarak tüketimini yapmayı sevdiğimiz türlerin üzerindeki baskıdan halihazırda haberdarız, bunun yanında iklim değişikliğinin bildiğimiz anlamdaki balık yetiştiriciliği üzerinde olan baskıları da artık yadsınamaz bir gerçek. Bugün yapabiliyor olmamız, gelecekte de aynı yetiştiricilik performansını gösterebileceğimiz anlamına gelmiyor olabilir.

Bu nedenle, dünyanın farklı yerlerinde yeni türlerin kültüre alınması üzerine çalışmalar devam ediyor. Tipik şekilde Norveç’in yeni bir yengeç türüne popülerlik kazandırma çalışmalarının yanında, besin içeriği ve besin sağlaması yönünden dikkat çeken bir başka türün, Amerika’daki kültüre alınma çalışmalarında neredeyse sona gelindi.

İnci beyazı renkli eti, büyük kadife pulları, damağa hoş gelen zengin tadı ile uzun süredir Amerika’nın Pasifik okyanusu kıyısındaki toplulukların halihazırda besinleri arasında yer alan Siyah Morina (Anoplopoma fimbria), Amerika’daki bir pilot yetiştiricilik projesi sayesinde, artık daha fazla insanın tabağına gelmeye hazır.

Siyah morina, yetişkinlik evresinde genellikle çamurlu dip sularında yaşayan, gençken ise suyun pelajik bölgesinde yaşayan bir balıktır. Kabuklularla, kurtçuklarla ve küçük diğer balıklarla beslenen siyah morina, Japonya’da pazarda olan bir balık ve genellikle taze, kuru, tuzlanmış ve tütsülenmiş formlarda tüketilir.

Siyah Morina, NOAA Kuzeybatı Balıkçılık Bilim Merkezi, Jamestown S'Klallam Kabilesi ve Washington Üniversitesi arasındaki bir araştırma işbirliği ve ortaklığının sonucu olarak Washington'daki Puget Sound'daki Manchester Araştırma İstasyonundaki deneysel ağ kafeslerden geliyor.

Bilim insanları pilot proje sırasında karşılaştıkları zorluklarla başa çıkmayı başarsalar da, ABD'de ticari uygulamanın nasıl ve nerede gerçekleşeceğine dair sosyal ve siyasi direnç, balığın yetiştiricilikteki geleceğinin üzerini bir sis perdesi gibi kaplıyor. Bu iş Kanada'da zaten var, British Columbia'daki Golden Eagle Sablefish işbirliği ile Siyah Morina üreten Kyuquot-Checleseht First Nations ile birlikte yapılıyor.

NOAA Kuzeybatı Balıkçılık Bilim Merkezi, Amerika’da ticari ölçekli Siyah Morina yetiştiriciliği operasyonların başlatılmasına yardımcı olmak için Jamestown S'Klallam tarafına bilgi ve teknoloji geliştirmeyi ve aktarmayı amaçlıyor. 

Ken Cain, NOAA'ya katılarak, Su Ürünleri Yetiştiriciliği ve Denizcilik Bölümü'nü denetlemeye başladı. Geçen Ekim ayında yaptığı açıklamada, son on yılda NOAA'daki araştırma ekibinin balık yumurtlamadan larva yetiştirmeye ve hızla büyüyen yavrular üretmeye kadar birçok kültür yöntemini başarılı bir şekilde optimize ettiğini belirtti. Bu gelişmeler, Balık ve Kabuklu Deniz Ürünleri Biyoloji Programı içinde gerçekleşti.

Siyah Morinayı yetiştirmek, anlatıldığı kadar kolay olmadı. İlk olarak, araştırmacıların damızlık yetiştirmek için yaklaşık 5°C’lik düşük sıcaklığı ve 300 m civarında karanlık derin suları doğal koşullarıyla birlikte iyi şekilde taklit etmesi gerekiyordu. Cain, bu kritik zamanlarda yalnızca kırmızı ışık kullandıklarını belirtiyor.

Yetişkin dişi damızlıklar, yumurtalarının hepsini bir anda salmadığından, her biri sivri bir kalem ucu büyüklüğünde olan yumurtaları çıkarmak için birkaç günde bir kontrol edilmesi gerekiyor. Minik yumurtalar daha sonra kuluçka makinelerine alınıyor ve burada,  balıkların yumurtadan çıkmaları birkaç hafta sürüyor. Embriyolar bir ay daha yumurta keselerindeki sarıdan beslenirler, fakat daha sonra dışarıdan yeme başlamak gerekiyor.

Başlangıç olarak kuru, ticari ürünlerle beslenebilen somon balığının aksine, Siyah Morina yavruları için canlı yem gerekiyor. Bu ihtiyaç, NOAA’dan bilim insanları tarafından Rotifer üretimi ile çözüldü. Larvalar ayrıca, alglerin varlığından kaynaklanan bulanıklılığı da tercih ederler. Maliyetleri azaltmak için araştırmacılar, uzun vadeli ekonomik canlılık yaratmada önemli bir adım olan alglerin yerine kili koydular. Ayrıca algleri maya ile değiştirerek rotifer yeminin maliyetini de düşürmeye çalışıyorlar. Üzerinde çalışılmakta olan bir başka maliyet tasarrufu, ticari olarak temin edilebilen sıvı artemia yemlerinin canlı olanlar ile ikame edilmesi yönünde.

Siyah Morinanın yetiştiriciliği çok katmanlı bir iş. Balıklarda yamyamlık görünüyor ve  beslenmeye başladıktan sonra, büyüklüklerine göre ayrılmaları gerekiyor. Cain, Her zaman hareket etmeyen bir şeyle beslenmek istemeyen bazı balıklar vardır, diyor, Tanktaki herkesten daha büyük olduklarında, popülasyonu oldukça hızlı bir şekilde azaltmaları uzun sürmüyor.

Manchester Araştırma İstasyonundaki bir diğer hedef de, yetiştiricilik altında kültürlenmiş dişi balıkların tutarlı bir şekilde olgunlaşması ve yumurtlamasıdır. Bu, sert hava koşullarında hem bir masraf hem de bir zorluk olan yabani damızlık toplama ihtiyacını ortadan kaldıracak, aynı zamanda seçici üremeye de izin verecektir. Cain, İdeal olarak, en hızlı büyüyen balıkları seçer ve onları yetiştirirdik diyor. Tuzluluk ve sıcaklık gibi çevresel ipuçları, araştırmacılar için cevaplar sağlayabilir.

Bunun yanında, suların ısınması durumunda Siyah Morina için gelecekte sorun olabilecek ancak somon balığı için artık sorun teşkil etmeyen bakteriyel bir hastalık olan fronkülozu önleyecek bir aşıya odaklanıyor. Bu balığın yetiştiriciliğine dair endişe kaynağı olan tek sorun. gibi görünüyor.

Araştırma zorlukları açısından anlaşmayı bozan pek bir şey yok. Ancak maliyetleri düşürmeye devam etmek ve ağ kafesler dışındaki sistemlerde başarılı olabileceğini kanıtlamak için bir fırsat var. 

Kaynak: aquaculturenorthamerica.com