Pasifik beyaz bacaklı karides (Litopenaeus vannamei), 2020’de, 5.8M’dan fazla üretim miktarıyla dünyanın en çok yetiştirilen türü ve dikkatleri üzerine çekiyor. Karidese olan talep artıyor, bu nedenle dünya çapındaki üretiminin 2022 ile 2030 yılları arasında arasında yüzde 5.3 artması bekleniyor.

Karides üretiminin yıllara göre devamlı olarak iyileşmesinde üretim alanlarının arttırılması, havalandırma üniteleri yardımıyla üretimin yoğunlaştırılması, yem teknolojisindeki iyileşmeye bağlı olarak yemlerin verimliliğinin artması ve yemlerin uygun şekilde verilmesine kadar çok farklı kriterde onlarca faktör var.

Karides Avrupa ve Amerika’da çok tüketilen ve popüler bir deniz ürünüdür. Kişi başına ortalama karides tüketimi, karides yiyor olmanın sağladığı çoklu faydalar sayesinde 2020’de yaklaşık 2.5 kg’a ulaştı. Bu talebin artması tabii ki üretimin de artmasına neden olurken, karides yetiştiricilerinin yaşadığı bazı zorluklar daha iyi bir gelişmenin sağlanmasını engelliyor.

Karides yetiştirmek teknik olarak zor bir iş değil. Asıl zor görünenler üretim maliyeti, besleme faaliyetleri ve bunlara bağlı işçilik. Bu nedenle, minimum kayıp ve işgücü müdahalesi ile uygun yem yönetimi, iyi bir kâr elde etmenin anahtarı. Gerçi bu, hangi sektör olursa olsun böyle.

Geleneksel ve modern karides besleme teknikleri

Su ürünleri üretim giderlerinin büyük bölümünü yem ve yemleme faaliyetleri oluşturutyor. Geleneksel yöntemlerle yapılan yetiştiricilikte havuzlardaki yem girdisi, aynı çiftliğin geçmiş verilerine bakılarak veya yem tüketimini değerlendirmek için yem tepsileri kullanılarak tahmin ediliyordu. Yem tepsilerinin yem israfını azaltmada faydalı olduğu kanıtlanmış olmakla birlikte özellikle ABD gibi işçi ücretlerinin pahalı olduğu ülkelerde, yem tepsilerini kontrol etmekle ilgili emek, üretim faydalarını dengeleme eğiliminde.

Son araştırmaların neticesinde, günlük yapılan besleme sayısını artırmanın karides boyutunu ve verimini ve, dolayısıyla ekonomik getiriyi artırmaya yardımcı olduğunu göstermektedir. Karideslere geleneksel iki besleme yerine günde altı besleme vermenin büyümeyi önemli ölçüde artırdığı kanıtlanmıştır. Fikir, karideslerin çok kısa bağırsak yolları olan yavaş dipli besleyiciler olduğudur. Karides ne kadar çok yem verilirse sunulan yemdeki besinlerden o kadar fazla faydalanabilir. Yem peletleri suda daha az zaman geçirdikçe, daha az besin suya sızar ve yemin besin değeri daha çok korunur. Ne yazık ki, günlük yemleme sayısını artırmak, aşırı beslemeyi ve işçilik maliyetini azaltmıyor.

Karideslerin daha az emek harcayarak günde birkaç öğün yemek yemelerini sağlamak için otomatik yemlikler var, fakat aşırı beslenme sorunu devam ediyor; karideslerin beslenme aktivitelerini gözlemlemek neredeyse imkansız ve hayvanlar bize ne zaman acıktıklarını henüz söyleyemiyor.

Karidesleri dinlemenin sürpriz faydaları

Havuzda beslenen karidesleri gözlemlemek neredeyse imkansız olsa da, hayvanlara kolayca “kulak misafirliği” yapılabilir. Pasif akustik izleme veya PAM, akustik sensörler kullanarak vahşi yaşamı izlemeye ve ses dalgalarını kaydetmeye izin veren yeni bir teknolojidir. Teknik non-invazivdir ve esas olarak suya bir hidrofonun düşürülmesine ve sesli sinyallerin kaydedilmesine dayanır. Karidesler doğası gereği özensiz yiyicilerdir ve yemlerini çiğnerken ses çıkarırlar, bu da onların beslenme davranışlarını izlemek için PAM kullanımını kolaylaştırır.

Karidesler, yemeden önce yem partikülü üzerinde çenelerini kullanarak yem peletinin boyutunu küçültmeye çalışırlar. Besleme çiğneme sırasında mandibular oklüzyon, bir “klik” sesinin üretilmesine neden olur. Tüm bunlar tuzlu suda meydana gelirken, “klik” seslerinden gelen akustik sinyaller sudaki hidrofonlara hızla ve anlaşılır bir şekilde ulaşır. Daha sonra “kliklemeler” anında işlenebilen ve hatta araştırma amacıyla kaydedilebilen elektrik sinyallerine dönüştürülür.

“Kliklemeler” çiğneme faaliyetinin bir sonucu olduğu için yem alımıyla doğrudan ilişkilidir. Böylece hidrofonlar, karideslere “talep üzerine” yem sağlamak için havuzlardaki otomatik yemleme sistemlerine bağlanır.

Talep üzerine besleme umut verici üretim sonuçları gösteriyor. Auburn Üniversitesi’nden bir araştırmacı ekibi tarafından 2021’de yayınlanan araştırma, isteğe bağlı akustik besleme kullanılarak 0.1 hektarlık bir havuzda yaklaşık 800 kg karides üretildiğini gösterdi. Yazarlar, bu havuzlardan ve aynı yemi sunan ancak otomatik yemlik kullanan diğer havuzlardan elde edilen karides verimini karşılaştırdılar ve sadece akustik yemlikler kullanarak havuz başına karides veriminde 200 kg artış olduğunu fark ettiler!

Akustik besleyiciler kullanan havuzlarda üretilen karidesin değeri hektar başına yaklaşık $40.000 iken, geleneksel otomatik besleyicilere dayanan havuzlarda karides hektar başına $27.000 ila $32.000 değerinde.

Akustik besleyiciler, karidesin günün 24 saati yeme erişmesini sağlar, bu da karidesin günde birden fazla beslenme için biyolojik ihtiyacını karşılar. Yem israfı endişelerine gelince, aynı çalışmadan elde edilen veriler FCR’nin bire çok yakın olduğunu gösterdi, bu da yemin tamamının büyümede verimli bir şekilde kullanıldığı anlamına gelir. Yemlikler günde bir veya iki kez doldurulduğu için ek işçiliğe gerek yok.

Yemleme otomasyonu, son yirmi yılda su ürünleri yetiştiriciliğinin gelişmesine yardımcı oldu. Talep üzerine akustik besleyiciler, çoklu ekonomik faydaları nedeniyle havuzlardaki karides üretiminin geleceğini temsil ediyor. Bu modern teknolojinin kullanılması, hızlı büyümeyi ve yüksek değerli karidesin daha büyük verimini sağlayarak üretim döngüsünün süresini kısaltıyor.

Akustik besleyicilerin mevcut kullanımı esas olarak pasif akustik izlemeye bağlıdır. Yakın gelecekte karides üretimini daha da geliştirmek için yapay zeka güdümlü aktif akustik beslemeleri kullanmak için kesinlikle bir potansiyel var.

Kaynak: aquaculturenorthamerica.com